Akademimiz kurucusu Sn. Ebru Şinik’in hocalarından olan, Ayurveda Tıbbı’nın yaşayan efsanesi Dr. Vasant Lad’in panchakarma protokollerine ait açıklayıcı metni;
Ayurveda, çeşitli arınma ve gençleşme yöntemleriyle birlikte önleyici ve iyileştirici terapileri de kapsamaktadır. Ayurveda, sadece bir iyileştirme sistemi olmanın ötesindedir; uzun ömürlü olmaya yardımcı olan uygun yaşama şeklinin sanatsal ve bilimsel karışımıdır. Her bireyi fizyolojideki, zihin ve bilinçteki dengenin sağlanmasına yönelik yaşam alışkanlıkları, uygun beslenme seçimi ve egzersiz seçimleri bakımından yönlendirebilir ve bu yönlendirme sayesinde sistem içinde hastalığın oluşmasını önler.
Ayurveda’ya göre her insan, beş temel element olan eter, hava, ateş, su ve topraktan oluşan kozmik bilincin eşsiz bir fenomenidir. Vata, eter ve havanın; Pitta ateş ve suyun; Kapha da su ile toprak elementlerinin birleşiminden oluşur; bunlara üç doşa adı verilir. Bunlar yine her bireye özgün olan bilincinden türeyen vücudun üç mizacı ya da düzenlenme şeklidir. Her bir bünye ya da psikosomatik mizaç bu üç doşanın döllenme anındaki göreli oranlarıyla belirlenir. Embriyo oluştuğunda, bünye tipi denien baskın dosha’sıda belirlenmiştir.
Ayurveda'ya göre, bir veya daha fazla doşanın ağırlıklı olduğu yedi temel bünye tipi bulunmaktadır, bunlar; vata, pitta veya kapha ağırlıklı ve vata-pitta ; pitta-kapha veya kapha-vata ağırlıklı ve vata-pitta-kapha doshanın eşit dengede olduğu tiplerdir ki, bu sonuncusu nadir bir durum olarak karşımıza çıkar.
Her bir bünyenin kendi doğasına göre kendine özgü eşsiz bir vata, pitta ve kapha (VPK) dengesi vardır. Söz konusu VPK dengesi doğal bir düzendir. Bu doşa dengesi bozulduğunda hastalık şeklinde kendini gösteren bir dengesizlik oluşturur.
Sağlık düzen, hastalık ise düzensizlik demektir.
Health is order, disease is disorder.
Vücut içinde düzen ve düzensizlik arasında sürekli bir etkileşim vardır, bundan dolayı bir kere düzensizliğin doğasını ve yapısını anladığımızda düzeni yeniden kurabiliriz. Ayurveda, düzenin düzensizlik içinde saklı olduğuna inanır.
Düzen, Ayurveda’nın tanımladığı gibi sağlıklı olma durumudur. Bu, sindirim ateşi (agni) denge halindeyken; yani bünyenin mizacı (vata, pitta ve kapha arasında) denge halindeyken, vücudun üç atığı (idrar, dışkı ve ter) normal olarak üretilip atıldığında, yedi vücut dokusu (plazma, kan, kaslar, yağ, kemik ve kıkırdak, kemik iliği, üreme sıvı ve dokuları) normal çalışıp zihin, duyular ve bilinç uyumlu bir şekilde birlikte işlediğinde gerçekleşir. Bu sistemlerin dengesi bozulduğunda, hastalık süreci başlar.
Fiziksel ve zihinsel fizyoloji sürekli çevreye yani dış dünyaya tepki veren vata, pitta ve kapha tarafından yönetilir. Yanlış; beslenme, alışkanlıklar, yaşam tarzı, uyumsuz gıda kombinasyonları (örneğin süt ile balık, kavun ile tahıl, yoğurt ile et veya pişmiş bal yeme vb.), mevsimsel değişiklikler, bastırılarak meatbolize olmamış duygular ve stres faktörleri birlikte ya da ayrı ayrı vata, pitta ve kapha dengesini bozabilir.
Bu dengesizliğin nedeni ne olursa olsun sebebin doğasına göre vata, pitta veya kapha doşa dağılımı karışıklık ve birikime maruz kalarak gastrik ateşe (agni) etki eder ve toksinler (ama) üretir. Oluşan toksin yükü kan dolaşımına girer ve vücuttaki tüm dolaşım kanallarını tıkamaya başlar. Kardiyovasküler sistem içerisinde bu toksinlerin tutulması bir çeşit kan zehirlenmesine yol açar. Bu birikmiş toksinler dokuların içine yerleşmeye başladığında yavaş yavaş hayati yaşam enerjisi (prana), bağışıklık sistemi (ojas) ve hücre düzeyindeki metabolik enerjiye (tejas) etki eder ve nihayetinde hastalık oluşumu ile sonuçlanır. Hastalık oluşumu doğanın vücuttan bu toksinleri ya da zehri atma çabası olabilir. Her sözde hastalık vücuttaki toksik yükün (ama) varlığından oluşan bir krizdir. Dengesini kaybetmiş doşa dağılımı nedeniyle oluşan, Ayurveda Tıb’bında ama olarak adlandırılan bu toksik tüm hastalıkların temel nedenidir.
Hastalığın önlenmesi ve/veya tahliye edilmesi için gereken ana anahtar vücudun toksinleri ortadan kaldırmasına yardımcı olmaktır.
Bu toksinlerin daha fazla üretilmesini durdurmak için, Ayurveda literatürü kişiye uygun bir beslenme programı uygulayarak, bu menü kombinasyonlarının kişiye uygun bir yaşam tarzı, günlük alışkanlıkları ve egzersiz programı tarafından desteklenmesini ve Panchakarma gibi çok kapsamlı bir arındırma (temizlenme) programının uygulanmasını önerir.
*(Her ne kadar Panchakarma tam bir prosedür olarak düşünülse de, aslında Shodana diye tabir edilen arınma prosedürlerine ait bir grup terapi metodunun sadece bir parçasıdır. Shodana uygulamalarında gereken güce sahip olmayan kişiler için, Shamana adı verilen daha hafif tedavi protokolleri uygulanmaktadır.)
Dr. Vasant Lad, B.A.M.&S., M.A.Sc. | (Ayurveda Tıbbı ve Cerrahisi Yüksek Lisans Diploması)
Yazının devamı için tıklayınız.